Nowości wydawnicze

Umysł otwarty i zamknięty Umysł


Milton Rokeach

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.

    Na przestrzeni lat mieliśmy okazję przyjrzeć się kilku osobom, z reguły intelektualistom, którzy w okolicznościach życia codziennego jawili się osobliwie zdogmatyzowani i zamknięci w swoich trybach myślenia i przekonaniach. Źródła ich dogmatów bywały dla każdego z nich bardzo zróżnicowane. Reprezentowali bowiem odrębne polityczne, religijne i naukowe punkty widzenia. Byli wśród nich liberałowie, zwolennicy centrum, i konserwatyści; żydzi, katolicy i ateiści, freudyści, behawioryści i gestaltyści.

    Jeszcze na długo przed tym, jak udało nam się jednoznacznie zdefiniować zjawisko dogmatyzmu ideologicznego, jasne było, że odnosi się ono do wielu zagadnień: zamkniętego sposobu myślenia typowego dla każdej ideologii bez względu na jej treść, autorytarnego sposobu patrzenia na życie, braku tolerancji wobec wszystkich, którzy myślą inaczej. To, że ktoś jest zdogmatyzowany lub reprezentuje zamknięty system poglądów, określa jego sposób formowania poglądów i sposób myślenia - nie tylko o pojedynczych zagadnieniach, ale
    i o całych sieciach powiązanych ze sobą zagadnień. Umysł zamknięty, mimo że większość ludzi nie jest w stanie go szczegółowo zdefiniować, daje się zaobserwować w świecie "praktycznych" przekonań politycznych i religijnych, bądź - jak w przypadku środowisk akademickich - w świecie myśli naukowych, filozoficznych czy humanistycznych. W obu tych światach mamy do czynienia z konfliktem pomiędzy tymi, którzy rację mają, a tymi, którzy jej nie mają, pomiędzy tymi, którzy postępują racjonalnie, a tymi, którzy tylko racjonalizują oraz z konfliktem pomiędzy tym czyje przekonania są dogmatyczne, a czyje intelektualne.

    Należy tutaj dodać, że nasze pierwotne zainteresowanie osobami reprezentującymi skrajnie zamknięty system przekonań stanowiło jedynie punkt wyjścia do dalszej pracy. Żywiliśmy nadzieję, że osiągniemy równie wysoki stopień zrozumienia umysłu otwartego, co zamkniętego. A przy założeniu, że otwartość bądź zamkniętość są jedynie krańcami swego rodzaju kontinuum, rozszerzyliśmy zakres poszukiwań tak, że przerodziły się one w rozległe badania nad ogólną istotą wszelkiego rodzaju systemów przekonań.

Milton Rokeach jest badaczem znanym polskim Czytelnikom głównie z dociekań na temat struktury systemu wartości. Umysł otwarty i zamknięty to praca, w której badacz podsumowuje 9 lat studiów nad naturą systemu przekonań oraz istotą dogmatyzmu. Badania Rokeacha dotyczą struktury, nie zaś treści przekonań, co pozwala odnieść jego hipotezy także do współcześnie występujących zjawisk, takich jak podatność na populizm, uprzedzenia czy ideologiczne zniekształcanie osiągnięć nauki. Prowadząc badania wśród osób myślących w sposób dogmatyczny, Rokeach zadaje pytania: "Co takiego ci ludzie ściśle rzecz biorąc robią i mówią, że sprawiają wrażenie, jakoby byli zamknięci w trybie kształtowania swoich myśli i przekonań? Czyżby byli oni autorytarni? Nietolerancyjni? O jakiego typu cechy ich systemu przekonań może tutaj chodzić? Czy są one swoistą cechą konkretnego punktu widzenia, czy też można je przełożyć także na pozostałe rodzaje światopoglądów? Czy da się te właściwości w jakikolwiek sposób zmierzyć?".


Milton Rokeach urodził się 27 grudnia 1918 roku w Hrubieszowie jako Mendel Rokicz. Pochodził z rodziny ortodoksyjnych Żydów. Jego dziadek Solomon Rokicz związany był z Galicją. Ojciec Miltona - Lejba wyemigrował pod nazwiskiem Sztern w roku 1925 do Nowego Jorku. Niebawem przybyła tam jego żona Mariam Chane Sztern wraz z dziećmi. Lejba naturalizował się w roku 1927 powracając do swojego nazwiska rodowego, które zmodyfikował na "Rokeach" i w tej formie przyjęła je reszta rodziny. Lejba Rokeach był rabinem w synagodze Chevra B'nai Arya Rokeach na Manhattanie.
W roku 1941 Milton Rokeach ukończył naukę w Brooklyn College. Tamże prowadził badania wśród studentów nad kanonami urody kobiecej. Następnie podjął studia z psychologii społecznej na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley i w tym samym roku uzyskał stopień magistra. Naukę przerwał zmobilizowany do armii USA. Służył jako sierżant w siłach powietrznych, pracując jako asystent psychologa w Buckley Field (Buckley Air Force Base) w mieście Aurora w stanie Kolorado. Korzystając z funduszu tzw. G. I. Bill, podpisanego przez F. Roosevelta jako zapomoga dla żołnierzy powracających do cywila, podjął dalszą naukę. Kontynuował studia na Uniwersytecie Kalifornijskim. Współpracował tu z Donaldem T. Campbellem i Murrayem Jarvikiem. W roku 1947 uzyskał stopień doktora na podstawie badań nad różnicami indywidualnymi w etnocentryzmie i sztywnością rozwiązywania problemów przez studentów. Przeniósł się do East Lansing w stanie Michigan. Objął stanowisko profesora psychologii na Michigan State University. Przez ponad dwie dekady, gdy tam pracował, opublikował kilka swoich najbardziej znanych książek. Były to m.in. The Open and Close Mind. Investigations into the Nature of Belief Systems and Personality Systems (1960), The Three Christs of Ypsilanti. A Narrative Study of Three Lost Men (1964) oraz Beliefs, Attitudes and Values. A Theory of Organization and Change (1968). Druga z wymienionych prac stała się kanwą oper i scenariusza teatralnego, a w roku 2017 nakręcono na jej podstawie film "Three Christs" wyreżyserowany przez Jona Avneta. W latach 1970-1972 Rokeach był wykładowcą na University of Western Ontario, a 1972-1986 pracował w Washington State University jako profesor socjologii i psychologii. W latach 1976-1988 był dyrektorem Unit of Human Values w Social Research Center przy Washington State University. W tym okresie opublikował cenione monografie The Nature of Human Values (1973) i Understanding Human Values. Individual and Societal (1979). W roku 1984 ukazała się współautorska praca The Great American Values Test. Influencing Behavior and Belief Through Television (przygotowana z Sandrą Ball-Rokeach i Joelem W. Grube).
Milton Rokeach był członkiem kilku towarzystw naukowych, w tym American Psychological Association i American Association for the Advancement of Science, wiceprezydentem International Society for Political Psychology. Otrzymał liczne nagrody, m.in. Research Excelence Award (Washington State University, 1983) i Kurt Lewin Memorial Award (1984). Był doktorem honorowym jednego z paryskich uniwersytetów (Université de Paris-X, 1984).
Zmarł 25 października 1988 roku w Los Angeles.



Oceń książkę:
Zobacz inne książki z roku: 2024/2023/2022/2021/2020/2019/2018/2017/2016/2015/2014/2013/2012/2011/2010/2009/2008/2007/2006/2005/2004

Żaden Czytelnik nie napisał jeszcze swojej recenzji. Przeczytałeś książkę? Napisz swoją recenzję!